Cám (2024): Sự Hoán đổi đầy Bi kịch của Tấm và Cám trong Dị Bản mới

Sau gần một thập kỷ từ khi “Tấm Cám: Chuyện Chưa Kể” (2016) ra mắt, điện ảnh Việt Nam tiếp tục khai thác câu chuyện cổ tích Tấm Cám qua tác phẩm kinh dị “Cám” (2024). Tuy nhiên, thay vì bám sát nguyên tác, bộ phim của đạo diễn Nguyễn Hữu Tuấn lại lựa chọn một hướng đi hoàn toàn khác biệt: Hoán đổi thân phận của Tấm và Cám, bi kịch hóa nhân vật Cám và mang đến một câu chuyện tâm linh, kinh dị đầy ám ảnh.

Bi kịch gia đình Nơi khởi nguồn của thù hận

Phim “Cám” (2024) bắt đầu trong bầu không khí ngột ngạt của một gia đình phong kiến, nơi những định kiến và nỗi sợ hãi đã biến thành bi kịch. Hai Hoàng là trưởng nam nhà ông lý trưởng vui mừng khi vợ sinh đứa con thứ hai, nhưng niềm vui ấy nhanh chóng biến thành sự kinh hãi khi đứa trẻ mang một khuôn mặt dị dạng. Được đặt tên là Cám, cô bé bị cả gia đình xa lánh, hắt hui và bị giam cầm phía sau khu nhà của gia nhân ngay từ khi mới sinh ra, như một nỗi ô nhục không ai muốn nhắc đến. Phim bắt đầu bằng một bị kịch gia đình và kết thúc bằng một bi kịch hãi hùng hơn rất nhiều lần, phải chăng tất cả đã được dự báo trước.

Cám lớn lên trong sự ghẻ lạnh, không tình thương, chỉ có những lời trách phát, chửi mắng và đòn ròi đau đớn. Trái ngược với Cám, Tấm người chị cùng cha khác mẹ là đứa con được yêu thương hết mực, sống trong nhung lụa và sự nuông chiều. Nhưng giữa hai chị em có sự đối lập hoàn toàn về ngoại hình, về cách được đối xử nhưng dường như có một sợi dây ràng buộc vô hình. Tấm, dù được hưởng mọi đặc ân, được sự chiều chuộng hết mực từ người cha vẫn không ngừng quan tâm đến Cám, hy vọng có thể bù đắp phần nào nỗi bất hạnh của em gái.

Nhưng trong một gia đình đầy toan tính, nơi quyền lực và sự mê tín ngự trị, lòng nhân ái của Tấm chẳng thể cứu rỗi số phận Cám. Khi tai họa giáng xuống, cả hai buộc phải đối mặt với những lựa chọn tàn khốc và số phận của họ vĩnh viễn được định đoạt bởi một thế lực tà ác.

Cám: Khi nỗi đau và uất hận bị đẩy lên tột cùng

Trái ngược với nguyên tác cổ tích, “Cám” (2024) đặt nhân vật Cám vào trung tâm câu chuyện. Sinh ra với khuôn mặt dị dạng, Cám không chỉ bị chính mẹ ruột ruồng rẫy mà còn chịu sự dè bỉu, sợ hãi của cả dân làng. Ngược lại, Tấm vẫn giữ nguyên vẻ đẹp hiền lành như trong truyện cổ, nhưng lần này cô không phải là nạn nhân mà trở thành người nhận được sự ưu ái, một cuộc sống hoàn hảo mà Cám không bao giờ có được.

Bi kịch của Cám lên đến đỉnh điểm khi cô bị cha ruột hiến tế cho quỷ dữ, bị chính người mình yêu lừa dối phản bội. Tất cả những nỗi đau chất chứa từ lúc ra đời cho đến nút thắt cuối cùng dẫn đến bi kịch. Cuối cùng Cám sẵn sàng đánh đổi bản thân và cam kết giao linh hồn, thân xác cho quỷ dữ, biến thành một thực thể tà ác đầy thù hận. Không còn là cô gái yếu đuối, Cám trở thành kẻ gieo rắc nỗi kinh hoàng cho những kẻ đã từng chà đạp lên mình.

Điểm đặc biệt của phim không chỉ nằm ở sự hoán đổi nhân vật mà còn ở cách khai thác yếu tố tâm linh đậm chất Việt Nam. Những nghi lễ hiến tế mang đậm màu sắc dân gian, từ các nghi thức cổ xưa đến những lời nguyền gia tộc được truyền qua nhiều đời trong văn hóa truyền thống làng quê Việt. Cách xây dựng màu sắc quỷ dị với ánh sáng lập lòe từ những bó đuốc, âm thanh của những tiếng niệm chú xen lẫn tiếng khóc than tạo nên một không gian tâm linh đầy ám ảnh, ghê rợn.

Cám xuất hiện với khuôn mặt biến dạng, lúc đầu là điềm báo của số phận bi thảm, về sau trở thành biểu tượng của nỗi kinh hoàng, khiếp sợ. Quần áo cô rách rưới, bẩn thỉu khi còn là con người, nhưng khi biến thành thực thể tà ác, Cám lại dần lấy lại vẻ xinh đẹp. Phải chăng đó chính là Cám sau bao nhiêu nỗi đau, nỗi uất hận được giải phóng khi trả thù, những khung cảnh đầy ám ảnh như lột da mặt như một minh chứng cho khát khao đầy đớn đau của Cám.

Người xem tự đặt ra câu hỏi: Phải chăng Cám lột da mặt là lột đi cái vẻ con người tốt đẹp của những kẻ tàn ác? Sau lớp da mặt xinh đẹp kia thì đều là những quỷ dữ, mang khuôn mặt nhân từ tốt đẹp nhưng cay nghiệt và tàn ác, đã khinh miệt, đã lừa dối và đã hủy hoại cuộc đời của Cám bằng nỗi đau đớn tột cùng. Nỗi đau ấy dồn nén, chất chứa ngay từ lúc vừa chào đời đến khi trưởng thành thiếu nữ biết yêu thương và bị chính người mình yêu phản bội. Để rồi tất cả những đớn đau, tuyệt vọng, căm hận đó biến Cám từ thiếu nữ trong sáng, hiền lành thành người sẵn sàng bán linh hồn, thể xác cho quỷ dữ và kết quả là một cuộc thảm sát tàn nhẫn. 

Một sự thử nghiệm đáng khen ngợi của điện ảnh Việt

Bộ phim được làm mới hầu như hoàn toàn so với nguyên tác nhưng vẫn giữ được chất liệu văn hóa dân gian với những câu ca dao, tên nhân vật, yếu tố nhân văn, tinh thần chủ đạo của một câu chuyện cổ tích về nhân quả báo oán. Dù còn một số hạn chế trong việc cân bằng giữa tâm lý nhân vật và yếu tố kinh dị, Cám (2024) vẫn là một bước tiến đáng ghi nhận của điện ảnh Việt trong việc khai thác chất liệu văn hóa dân gian, người xem bị cuốn hút với những ngôi làng Việt đơn sơ, giản dị, trang phục truyền thống được đầu tư chỉnh chu. Đặc biệt là cách xây dựng không khí ma mị, các nghi lễ trừ tà, lễ hội thả đèn trời rằm tháng 7…

“Cám” (2024) không chỉ là một tác phẩm kinh dị mà còn đặt ra câu hỏi về bản chất, sự mong manh dựa cái thiện và cái ác. Đây hoàn toàn là một bộ phim đáng trải nghiệm với những ai yêu thích dòng phim kinh dị, mới mẻ và mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam.